Eighty-one years ago, the dark clouds of war that had covered the entire European continent, extended over the blue skies of Crete.
The proud people of the great island, accustomed to the difficulties and great challenges presented by history, did not falter from defending their independence, despite their most robust military units being in Epirus, where they fought heroically to defend their homeland from the invaders of the Italian-German Axis. Those who remained behind – men and women, old and young, were determined to not give up a single bit of their homeland, nor a speck of their freedom and dignity. They were resolute to fight with whatever means they had, even if that meant the sacrifice of their lives.
The events of the historic Battle of Crete have been etched in golden writing, not only in the books of history but also in the consciences of all Greeks and nations. The sacred struggle by our ancestors whose mindset could not be subjected to slavery, as was evident even after the occupation of the island by the incomparably stronger forces of the conqueror, inspired and strengthened other people who, at the same period of time, were also resisting the Nazi campaign, as well as many nations that later faced similar, barbaric and unjust attacks.
It is indisputable that self-denial and heroism have become synonymous with Cretan stout-heartedness. The same for virtue. This is because the virtue of patriotism and the virtue of the pursuit of high ideals are pre-requisites for one to dare to engage in a heroic struggle; a struggle to the end; a struggle that might even deprive them of their very life. And for Cretans, virtue was part of their very make-up, so deeply rooted in their souls and consciences that, even at the last moment as they were being led to be executed, they were full of peace and joy, as the late Nikos Kazantzakis so eloquently described: “Many Cretans, in front of the German rifles moments before they were shot, found peace and not only peace but also the joy of the indomitable spirit that rejoices because it is given the opportunity to reveal its virtue. Many at that final moment in front of the executioners sang Cretan mantinades or the National Anthem.”
This is the take-home message for all those who are of Cretan heritage and for all Hellenes without exception, as we honour today the memory of our heroic ancestors here in faraway Australia. And the fact that we are members of Australian society, together with the descendants of the Australian heroes who watered the Cretan land with their blood, is one more reason that intensifies our duty to learn from their virtues and to live our life in the modern world with the same values and ideals that they, Greeks and Australians, served side by side.
Today, 81 years later, we bow our heads in reverence and gratitude to our glorious ancestors and assure them that their sacrifice will remain a beacon and compass for us and for future generations.
Μήνυμα του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας κ.κ. Μακαρίου για την 81η Επέτειο της Μάχης της Κρήτης
Πριν από 81 χρόνια, τα μαύρα σύννεφα του πολέμου τα οποία είχαν σκεπάσει ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο, επεκτείνονταν πάνω από τον γαλάζιο ουρανό της Κρήτης. Ο υπερήφανος λαός της μεγαλονήσου, μαθημένος στα δύσκολα και στις μεγάλες προκλήσεις της ιστορίας, δε δείλιασε στιγμή να υπερασπιστεί την ανεξαρτησία του, μολονότι το πλέον αξιόμαχο δυναμικό του βρισκόταν στην ηπειρωτική Ελλάδα, όπου είχε αγωνιστεί ηρωικά απέναντι στους εισβολείς του Ιταλογερμανικού Άξονα για την υπεράσπιση της πατρίδας. Όμως όσοι είχαν μείνει πίσω, άνδρες και γυναίκες, γέροντες και παιδιά, ήταν αποφασισμένοι να μην παραχωρήσουν αμαχητί ούτε σπιθαμή από την πατρώα γη τους, ούτε σπιθαμή από την ελευθερία και την αξιοπρέπειά τους. Ήταν αποφασισμένοι να αγωνιστούν για αυτά με όποιο μέσο διέθεταν, ακόμη κι αν χρειαζόταν να θυσιάσουν τη ζωή τους.
Τα γεγονότα της ιστορικής Μάχης της Κρήτης έχουν καταγραφεί με χρυσά γράμματα όχι μόνο στα βιβλία της ιστορίας, αλλά και στις συνειδήσεις όλων των Ελλήνων και των λαών του υπόλοιπου κόσμου. Ο ιερός αγώνας που έδωσαν οι πρόγονοί μας και το αδούλωτο φρόνημα που επέδειξαν ακόμα και μετά την κατάληψη του νησιού από τις ασυγκρίτως ισχυρότερες δυνάμεις του κατακτητή, ενέπνευσαν και δυνάμωσαν τους άλλους λαούς που αντιστέκονταν την ίδια περίοδο στη ναζιστική επέλαση, καθώς και πολλούς λαούς, μετέπειτα, οι οποίοι δέχθηκαν παρόμοιες, βάρβαρες και άδικες επιθέσεις.
Είναι αδιαμφισβήτητο πως η αυταπάρνηση κι ο ηρωισμός έχουν γίνει έννοιες συνώνυμες με την κρητική λεβεντιά. Το ίδιο και η αρετή. Γιατί η αρετή της φιλοπατρίας και η αρετή της αφοσίωσης σε υψηλά ιδανικά, συνιστούν προϋπόθεση για να τολμήσει κανείς να δώσει τον ηρωικό αγώνα, τον αγώνα μέχρις εσχάτων, τον αγώνα που μπορεί να του στερήσει ακόμα και τη ζωή του. Και για τους Κρητικούς, η αρετή αποτελούσε μέρος της υπάρξεώς τους, τόσο βαθιά ριζωμένη στις ψυχές και τις συνειδήσεις τους, που ακόμα και την ύστερη στιγμή, οδηγούμενοι στο εκτελεστικό απόσπασμα, διακατέχονταν από γαλήνη και χαρά, όπως συγκλονιστικά έχει περιγράψει ο αείμνηστος Νίκος Καζαντζάκης: «Πολλοί Κρητικοί, μπροστά από τα τουφέκια των Γερμανών τη στιγμή που θα τουφεκίζονταν, έβρισκαν τη γαλήνη, και όχι μονάχα τη γαλήνη παρά και τη χαρά της αδάμαστης ψυχής που αγαλλιάζει γιατί της δίνεται η ευκαιρία να δείξει την αρετή της. Πολλοί την ύστερη στιγμή, μπροστά από το εχτελεστικό απόσπασμα τραγουδούσαν μαντινάδες Κρητικές ή τον Εθνικό Ύμνο».
Αυτό είναι το μήνυμα που καλούμαστε να προσλάβουμε όλοι οι Κρητικοί στην καταγωγή και όλοι ανεξαιρέτως οι Έλληνες, καθώς τιμούμε σήμερα τη μνήμη των ηρώων προγόνων μας εδώ στη μακρινή Αυστραλία. Και ότι αποτελούμε μέλη της αυστραλιανής κοινωνίας, μαζί με τους απογόνους των Αυστραλών ηρώων οι οποίοι πότισαν με το αίμα τους την κρητική γη, συνιστά έναν λόγο παραπάνω και επιτείνει το χρέος μας να διδαχθούμε από τις αρετές τους και να πορευτούμε στον σύγχρονο κόσμο με τις αξίες και τα ιδανικά τα οποία εκείνοι, Έλληνες και Αυστραλοί, δίπλα – δίπλα υπηρέτησαν.
Σήμερα, 81 χρόνια μετά, κλίνουμε το γόνυ με σεβασμό και ευγνωμοσύνη προ των ενδόξων προγόνων μας, και διαβεβαιώνουμε ότι η θυσία τους θα παραμένει φάρος και πυξίδα για εμάς και τις επόμενες γενεές.
